Keyvisual der Ausstellung «Sprachenland Schweiz». | © Museum naziunal svizzer

La Svizra, pajais da linguas

Exposiziun | accessibility.time_to

accessibility.sr-only.body-term

L'exposiziun

Linguas n'èn betg mo in simpel med da communicaziun. Anzi, ellas determineschan noss mintgadi, èn part da la cultura, ans tutgan directamain, ans collian u ans separan d'autras persunas. En Svizra audan ins – ultra da las quatter linguas naziunalas – nundumbraivels dialects, accents, slangs ed er linguas da persunas immigradas. Il Museum naziunal maina las visitadras ed ils visitaders sin in viadi sensitiv tras las regiuns linguisticas svizras. Cun agid d'ina tecnica da sound interactiva vegnan ins a savair, co ch'ils precursurs da nossas linguas èn naschids, èn sa sviluppads vinavant u èn schizunt morts ora, co che novs cunfins linguistics e culturals èn resultads e co ch'ins è sa dispità e sa dispita anc oz per els. Enavos en il temp preschent sa deditgescha l'exposiziun a la diversitad linguistica dal mintgadi, nua che la lingua po esser tant resursa sco er obstachel u nua ch'ella na vegn mintgatant simplamain betg udida.

Videos

La societad svizra è plurilingua. Passa 20 pertschient da la populaziun inditgeschan ina lingua betg naziunala sco emprima lingua. En questas intervistas da video discurran persunas che vivan en Svizra e che han tuttas ina relaziun speziala cun la lingua. Ellas contribueschan en atgna moda e maniera a la ritga diversitad linguistica da noss pajais.

Alizé

Tudestg, franzos, englais, tudestg bernais

José

Franzos, portugais, englais

Lily-Lucy

Franzos, englais, talian, tudestg

Pirmin

Lingua da segns tudestg svizzer, lingua orala tudestga

Shemsije

Albanais, tudestg, serbocroat, russ

Usama

Arab, tudestg, englais

Mary

Englais, arab, tudestg, ollandais, franzos

Abdu

Blin, tigre, tigrinya, amaric, englais, arab, franzos, tudestg

Patrizia

Talian, dialect tessinais, englais, franzos, tudestg

Medias

La Svizra, pajais da linguas

Museum naziunal a Turitg | 15.9.2023 - 14.1.2024
publitgà al 14.9.2023

Las linguas n'èn betg mo in med per communitgar, mabain ellas defineschan er noss mintgadi ed èn ina part da la cultura. Il Museum naziunal accumpogna las visitadras ed ils visitaders sin in viadi sensitiv e divertent tras las regiuns linguisticas da la Svizra.

Tgi che sa mova sin ina da las grondas staziuns da la Svizra, constatescha immediat: Qua audan ins – ultra da las quatter linguas naziunalas – er nundumbraivlas autras linguas sco er fitg blers dialects, accents u slangs. La lingua è suttamessa ad ina midada constanta ed è colliada stretgamain cun l'istorgia da l'umanitad e cun l'istorgia dal temp. Eveniments istorics han marcà decisivamain il svilup da la lingua, sco per exempel la refurmaziun: L'ediziun da la Bibla, ch'è vegnida elavurada a Turitg en in ravugl enturn Zwingli e che datescha da l'onn 1524, era scritta en l'uschenumnada «Landspraach», ina lingua da scrittira sumeglianta al tudestg discurrì en la regiun. Da l'autra vart da la Svizra actuala dad oz na discurrivan ils refurmaturs dentant betg il patua regiunal, mabain il franzos da la classa superiura dal nord da la Frantscha. Tschientaners pli tard èn ils dialects da la Svizra romanda quasi svanids, entant ch'il tudestg svizzer dominescha il mintgadi da Brig fin Son Gagl. Quai ch'è capità en il fratemp en las regiuns linguisticas, è ina istorgia da suppressiun, da scumond, da romantisaziun, da limitaziun e da mitisaziun. E fin oz è la lingua autamain politica. Saja quai il «Röstigraben», la dumonda dal Giura, englais en scola u la lingua dals giuvenils: La moda, co che nus discurrin, sveglia dapertut grondas emoziuns. Bainvegni en Svizra, il pajais da linguas!

L'exposiziun en il Museum naziunal preschenta quests temas en moda innovativa. Las visitadras ed ils visitaders sa movan libramain cun uregliers en ina scenografia da tuns e da suns. Tut tenor, nua en il local ch'els sa chattan, audan els differentas explicaziuns, decleraziuns d'objects, documents da tun u fastizs auditivs da videos. Els suondan duas figuras fictivas: ina guida da viadi (discurrida en la versiun rumantsch da Olivia Spinatsch) e ses cumpogn Beat (giugà dal comicher romand Vincent Kucholl). Cun dialogs divertents intermedieschan els dus ils cuntegns da l'exposiziun. Preschentaziuns ospitantas da Patti Basler, Flavio Sala e Claudio Spescha cumpletteschan l'eveniment. A pled vegnan er persunas che vivan en Svizra, ma che n'han betg ina lingua naziunala, mabain albanais, arab, portugais u la lingua da segns, sco lur lingua materna. Questas invistas mussan, nua che la lingua po esser tant ina resursa sco er in impediment u nua ch'ella vegn mintgatant tut simplamain ignorada.

L'exposiziun è vegnida realisada en collavuraziun cun la firma da Basilea idee und klang audio design, che ha sviluppà la scenografia sonora da l'exposiziun – sin basa da la tecnologia da games da la firma iart. Il scenari per l'audiogir è vegnì scrit da Vincent Kucholl. L'audiogir è disponibel en las linguas tudestg, franzos, talian, englais e rumantsch.

Fotos

«Zürich HB Flap»

L'anteriura tavla d'avis analoga da la staziun principala da Turitg è vegnida programmada da nov aposta per l'exposiziun en il Museum naziunal. Il «indicatur general» daventa uschia part d'in lieu da scuntrada per las pli differentas linguas.

© Museum naziunal svizzer

Pamflet en patua

Quest pamflet è vegnì affischà l'onn 1547 da Jacques Gruet als mirs da la catedrala Saint-Pierre a Genevra ed è scrit en dialect, en patua – or da protest cunter ils plevons calvinistics da la Frantscha e lur «lingua culturala» franzos.

© Archives d'Etat de Genève

SEE: la dira prova

La Svizra votescha ils 6 december 1992 mo per pauc cunter la participaziun al Spazi economic europeic SEE. La caricatura da la gasetta 24 heures renviescha al foss profund tranter la Svizra tudestga e la Svizra franzosa: il röstigraben.

Reproduction BCU Lausanne © Tamedia Publications romandes SA

Svizra dividida

La caricatura dal Nebelspalter dals 10 da november 1917 mussa, che la Svizra era dividida il cumenzament dal 20. tschientaner per lung dal cunfin linguistic. En il context da l'idea «ina naziun – ina lingua» vegn la plurilinguitad percepida sco factur che separa.

© Nebelspalter

Viadi dad aur

Sin la tavla da las telefericas dal Pilatus, che annunzia il viadi en tudestg, englais, franzos, spagnol, talian, chinais, giapunais e hindi, vegn la plurilinguitad en Svizra er visibla en il spazi public.

© David Müller / swiss-scape.ch

In sguard en l'exposiziun

© Museum naziunal svizzer

In sguard en l'exposiziun

© Museum naziunal svizzer

In sguard en l'exposiziun

© Museum naziunal svizzer

In sguard en l'exposiziun

© Museum naziunal svizzer

In sguard en l'exposiziun

© Museum naziunal svizzer

Contact da pressa dal Museum naziunal Turig

+41 44 218 65 64 medien@nationalmuseum.ch

Impressum

  • Direcziun generala Denise Tonella
  • Direcziun dal project e curatur da l’exposiziun Thomas Bochet
  • Scenari Vincent Kucholl
  • Scenografia Alex Harb
  • Scenografia dal sun idee und klang audio design, Jascha Dormann
  • Collavuraziun scientifica Maxi Weibel, Melanie Würth
  • Coordinaziun dal project Sophie Dänzer
  • Accumpagnament dal project Heidi Amrein
  • Concepziun grafica Büro4, Zürich
  • Comité consultativ Günhan Akarçay, Heidi Amrein, Beat Högger, Markus Leuthard, Sabrina Médioni, Denise Tonella
  • Controlla dal project Sabrina Médioni
  • Mediaziun culturala Gerda Bissig, Lisa Engi, Vera Humbel
  • Direcziun tecnica Ladina Fait, Mike Zaugg
  • Montascha da l’exposiziun Ira Allemann, Marc Hägeli, Philippe Leuthardt, Sophie Lühr, Dave Schwitter
  • Direcziun da las lavurs da conservaziun Iona Leroy, Ulrike Rothenhäusler
  • Conservaziun e montascha dals objects Véronique Mathieu, Tino Zagermann, Stahl und Schweiss: Christian Alder
  • Emprests e logistica dals objects Christian Affentranger, Reto Hegetschweiler, Simon d’Hollosy, Markus Scherer, Claudio Stefanutto, Samira Tanner
  • Sistem auditiv interactiv iart – studio for media architectures
  • IT | Web Alex Baur, Thomas Bucher, Ueli Heiniger, Danilo Rüttimann, René Vogel
  • Installaziuns da video Torero Film: Teresa Renn und Rouven Rech, Pasquale Pollastro
  • Installaziun da la tavla d’avis analoga Andreas Gysin und Sidi Vanetti
  • Text e vuschs dals sketschs Patti Basler, Paolo Guglielmoni, Vincent Kucholl, Flavio Sala, Claudio Spescha
  • Vuschs dals audioguids Margherita Coldesina, Cyril Jost, Vincent Kucholl, Julia Leitmeyer, Olivia Spinatsch, Vincent Veillon, Thomas Bochet
  • Marketing e communicaziun Andrej Abplanalp, Anna-Britta Maag, Sebastiano Mereu, Carole Neuenschwander, Alexander Rechsteiner
  • Grafica da reclama Klaas Kaat
  • Translaziuns Nicola Brusa, Cyril Jost, Marco Marcacci, Laurence Neuffer, Nigel Stephenson, Inter-Translations SA, Rätoromanischer Sprachdienst der Bundeskanzlei: Giuanna Caviezel, Übersetzungsdienst der Standeskanzlei Graubündena

Emprests

  • Archives d'Etat de Genève
  • Bibliothèque publique de Neuchâtel (BPUN)
  • Centro di dialettologia e di etnografia, Bellinzona
  • Città di Lugano
  • cultura ballape rumantsch, Ruschein
  • Fonoteca nazionale svizzera, Lugano
  • Glossaire des patois de la Suisse romande, Neuchâtel
  • Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun, Cuira
  • Kantonsbibliothek Graubünden, Chur
  • MuDA, Museum of Digital Art, Zürich
  • Museum für Gestaltung Zürich / Designsammlung / Zürcher Hochschule der Künste
  • Phonogrammarchiv der Universität Zürich
  • Radgenossenschaft der Landstrasse, Zürich
  • Schweizerische Gesellschaft für Volkskunde, Basel
  • Schweizerische Nationalbibliothek, Bern
  • Staatsarchiv Freiburg
  • Stiftsbibliothek St. Gallen
  • TV Interlaken
  • Zentralbibliothek Zürich

Cussegliaziun scientifica e sustegn

  • Centro di dialettologia e di etnografia (CDE): Paolo Ostinelli, Dario Petrini
  • Osservatorio linguistico della Svizzera italiana (OLSI): Laura Baranzini, Matteo Casoni, Sabine Christopher
  • Dicziunari Rumantsch Grischun (DRG): Silvana Derungs
  • Glossaire des patois de la Suisse romande (GPSR): Dorothée Aquino, Julie Rothenbühler
  • Schweizerisches Idiotikon: Christoph Landolt

  • Universität Basel: Walter Leimgruber, Georges Lüdi
  • Universität Bern: Adrian Leemann, Erez Levon, Bruno Moretti, Silvia Natale, Christoph Neuenschwander, Olivia Schär, Ella Spadaro, Carina Steiner
  • Universität Fribourg: Renata Coray, Alexandre Duchêne, Christina Späti
  • Universität Zürich: Noah Bubenhofer, Christa Dürscheid, Christoph Hottiger, Daniel Knuchel, Stefan Schmid, Larissa Schüller, Dieter Studer-Joho, Rico Valär
  • Nicole Bandion, Marine Borel, Helen Christen, Felix Graf, Walter Haas, Sybille Hauert, Mevina Puorger, Daniel Reichmuth, Selina Stuber, Rea Vogt